Ο Θεόφιλος, η εικονομαχία, ένα χρυσό μήλο και η θριαμβική αναστύλωση των Εικόνων

Αρχές του 830, στην Κωνσταντινούπολη, ο νεαρός αυτοκράτορας Θεόφιλος πρέπει να διαλέξει σύζυγο και στο παλάτι οργανώνεται μεγάλη γιορτή. Αρχοντοπούλες από τις καλύτερες οικογένειες της αυτοκρατορίας κατακλύζουν την αίθουσα. 

Ο νεαρός αυτοκράτορας κρατάει στα χέρια του ένα χρυσό μήλο, ως άλλος Πάρης αναζητά την “καλλίστη” για να της το προσφέρει και να την κάνει αυτοκρατόρισσα στο πλάι του. Γρήγορα το βλέμμα πέφτει στη νεαρή Κασσιανή. Όμορφη, σεμνή, σπινθηροβόλο βλέμμα, και πέρα από τη φυσική ομορφιά της γύρω της υπάρχει η αύρα της πνευματικότητας, της ευφυΐας, μια πραγματικά γοητευτική παρουσία. Μια σωστή αυτοκράτειρα.

Την πλησιάζει, απλώνει το χέρι να της δώσει το μήλο. Σηκώνει το βλέμμα η Κασσιανή, η λάμψη στα μάτια της τον προκαλεί. Ο μικρός όφις του μυαλού του, άλλο ένα στοιχείο συνδεδεμένο με ένα άλλο μήλο, ψιθυρίζει στα αυτιά του, πως μπορεί αυτή η γυναίκα να είναι ανώτερη κι από αυτόν που είναι αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Θέλει να την ταπεινώσει, να νικήσει το παιχνίδι εντυπώσεων: 

–Εκ γυναικός τα χείρω (από τη γυναίκα τα χειρότερα), της λέει.

Η νεαρή Κασσιανή όμως δεν είναι εύκολος αντίπαλος, δεν ντρέπεται, δεν κρύβεται, δε φοβάται, δεν υστεροβουλεί: 

–Kαι εκ γυναικός τα κρείττω (και από τη γυναίκα τα καλύτερα), του απαντά.

Το χέρι του αυτοκράτορα με το μήλο τραβιέται μακριά, λες και τον τσίμπησε το μικρό φίδι, που κούρνιαζε στην περηφάνεια του. Γυρίζει την πλάτη του δεν μπορεί να την κάνει αυτοκράτειρα αυτήν που τον αψήφησε μπροστά σε όλους, με την πρώτη ματιά. Δίνει το μήλο στη Θεοδώρα.

Ο Θεόφιλος εικονομάχος, η Θεοδώρα από οικογένεια εικονόφιλων. Η Θεοδώρα όμως δεν ύψωσε ανάστημα, δεν εξέφρασε τις απόψεις της, όσο ο σύζυγος απαγόρευσε την λατρεία των εικόνων, δηλαδή την προσκύνησή τους και τους ασπασμούς. Στη Σύνοδο που συγκροτήθηκε στην εκκλησία των Βλαχερνών αναθεμάτισε τους εικονόφιλους, επικύρωσε τα θεσπίσματα της εικονομαχικής συνόδου της Ιερείας (της κατά τους εικονομάχους Ζ΄ οικουμενικής) και αποκήρυξε την Ζ΄ οικουμενική σύνοδο της Νίκαιας. Με βασιλικό διάταγμα απαγορεύθηκαν οι εικόνες και διατάχθηκε η αφαίρεσή τους από όλες τις εκκλησίες. Οι μοναχοί όσων μοναστηριών βρίσκονταν μέσα σε πόλεις ή σε χωριά διατάχθηκαν να τα εγκαταλείψουν, ενώ στους μοναχούς των μοναστηριών της υπαίθρου απαγορεύτηκε η είσοδος σε κατοικημένα μέρη. 

Μεταξύ των μοναχών που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη τότε, μια πριγκηποπούλα που κάποτε η γλώσσα της, της στέρησε το χρυσό μήλο. Η Κασσιανή, μοναχή πιά, αποσύρεται και ιδρύει ένα Κοινόβιο κοντά στα δυτικά τείχη της Κωνσταντινούπολης, όπου εκεί θα ζήσει την υπόλοιπη ζωή της. Εκεί θα γράψει μερικούς από τα ομορφότερα λειτουργικά ποιήματα και βέβαια το πολύ γνωστό σε όλους μας Τροπάριο της Κασσιανής. 

Ο Θεόφιλος λέγεται ότι ποτέ δεν ξεπέρασε τον έρωτά του για την όμορφη και περήφανη Κασσιανή. Μάλιστα πιστεύεται ότι την επισκέφτηκε στο μοναστήρι της, αυτή κρύφτηκε να μην τον δει και ο αυτοκράτορας λυπημένος συμπλήρωσε έναν στίχο στο Τροπάριο της Κασσιανής, ο οποίος αν και παράταιρος, διαφυλάχτηκε από τη συγγραφέα και σώζεται μέχρι σήμερα. 

Παρόλα αυτά πίσω στο παλάτι, ο Θεόφιλος δεν είχε και τις καλύτερες σχέσεις με τη γυναίκα του. Δηλαδή όχι με την ίδια ακριβώς, γιατί η Θεοδώρα δεν εξέφραζε δημόσια και ανοιχτά τις απόψεις της για την εικονομαχία αλλά με το εικονοφιλικό περιβάλλον της. 

Το 842 ο Θεόφιλος αρρώστησε βαριά. Έβλεπε το τέλος που ερχόταν και κάλεσε τους αξιωματούχους του. Τους όρκισε να ακολουθήσουν την εικονομαχική πολιτική του, να διατηρήσουν τον εικονομάχο Ιωάννη Γραμματικό στον πατριαρχικό θρόνο και ζήτησε  πίστη και αφοσίωση στην γυναίκα του και τον 3χρονο γιο του και ξεψύχησε. 

Η Θεοδώρα επίτροπος πια του γιου της Μιχαήλ Γ΄, δεν πρόλαβε να στεγνώσει τα δάκρυά της για το νεκρό αυτοκράτορα, όταν πάτησε τους όρκους της και προχώρησε φανερά στην εικονοφιλική πολιτική της, αποκαθιστώντας όλες τις εικόνες .

Λίγες μόνο μέρες μετά το θάνατο του Θεόφιλου, 19 Φεβρουαρίου του 842 τελέσθηκε η Εορτή της Ορθοδοξίας για να πανηγυριστεί η αναστήλωση των εικόνων, την ανάμνηση της οποίας η Εκκλησία μας τιμά σήμερα, Κυριακή της Ορθοδοξίας. 

Ο Ιωάννης ο Γραμματικός εξορίστηκε και μαστιγώθηκε, επιφανείς λόγιοι εικονομάχοι εξοντώθηκαν και σύμφωνα με τις συντηρητικές μαρτυρίες εικονόφιλων συγγραφέων πάνω από 100.000 ήταν τα θύματα της επιβολής της Εικονοφιλίας από την Θεοδώρα.

Η γενικότερη πολιτική της Θεοδώρας ήταν καταστροφική σε αντίθεση με την πολιτική του Θεόφιλου. Αποτυχημένες εκστρατείες, χαμένες επαρχίες, ακόμη και η ανατροφή του γιου της ήταν μια παταγώδης αποτυχία. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου που ο Μιχαήλ ο Γ΄ πήρε το προσωνύμιο “Μέθυσος”. Έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της στην πίκρα, φτωχή και παραμελημένη αφού είδε το γιο της να δολοφονείται από τον πρώτο αυτοκράτορα της Μακεδονικής Δυναστείας, Βασίλειο.