Εισήγηση Πατσαρινού για την διαχείριση των απορριμμάτων
Ο Περιφερειακός Σύμβουλος με την Παράταξη “Πελοπόννησος Πρώτα” Νίκος Πατσαρινός, με αφορμή το χρόνιο και πάντα επίκαιρο κατά πως φαίνεται πρόβλημα με τα απορρίμματα στην Πελοπόννησο, τονίζει πως “είμαστε το μαύρο πρόβατο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και «πέφτουν» πρόστιμα από την Περιφέρεια στους Δήμους“.
Αναλυτικά η εισήγησή του:
Α. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου με τις δικές της επιλογές και ευθύνες έριξε τη διαχείριση των απορριμμάτων, σ’ όλες της τις φάσεις και τις δράσεις στα «βράχια». Αυτό φαίνεται για τους παρακάτω λόγους:
Θεσμικά: Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε θέλησε να πρωταγωνιστήσει σ’ αυτόν τον τομέα υποτιμώντας και διαστρεβλώνοντας τον ρόλο των Δήμων και των τοπικών κοινωνιών. Η συνέχεια ήταν «καπελώματα» και «εκβιασμοί» πάνω σ’ αυτούς τους φορείς με συνεχείς αντιφάσεις και αδιέξοδα στα όρια της νομιμότητας. Έτσι φτάσαμε στο σημείο όπου η στάση της από το «τα παίρνω όλα πάνω μου» να αλλάζει και να προσπαθεί σήμερα να τραβηχτεί από πολλές ευθύνες που η ίδια ανέλαβε και να ψάχνει να βρει συμμέτοχους και συνυπεύθυνους. Εννοείται ότι σ’ όλες αυτές τις αποφάσεις της σύμμαχο είχε πάντα την εκάστοτε άβουλη και ανεύθυνη ηγεσία των αρμόδιων Υπουργείων και των τοπικών στελεχών της πρώην κυβέρνησης. Προϋπόθεση για να τα καταφέρει ήταν η αγνόηση και διαστρέβλωση τόσο των οδηγιών του όποιου ισχύοντος Περιφερειακού Σχεδιασμού όσο και αυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακολούθησαν αρκετές προσφυγές σε διάφορα ελεγκτικά όργανα όσο και στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) όπου και εκκρεμούν οι αποφάσεις του. Τα πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις χωματερές στην Πελοπόννησο ήταν η απόδειξη για την αποκορύφωση των θεσμικών έκτροπων που συμβαίνουν στην Περιφέρειά μας.
Κοινωνικά: Με την πρωτόγνωρη και απαράδεκτη επιλογή να χωροθετήσει τους χώρους εγκατάστασης των υποδομών για την διαχείριση των απορριμμάτων η Εταιρεία, προκάλεσε μεγάλες και δικαιολογημένες αντιδράσεις των κατοίκων ιδιαίτερα σ’ αυτές τις περιοχές της Παλαιόχουνης στην Αρκαδία και της Καλλιρρόης στη Μεσσηνία. Η επιλογή αυτή των χώρων, μακριά από κανόνες και αρχές, είχε σαν κίνητρο κύρια το συμφέρον της εταιρείας. Συγκεντρώθηκαν χιλιάδες υπογραφές ενώ γίνανε πολλές κινητοποιήσεις με συγκεκριμένο και εξειδικευμένο περιεχόμενο. Συγχρόνως δεν βρέθηκε σχεδόν κανένας κοινωνικός φορέας να στηρίξει τις επιλογές της Περιφέρειας ενώ τοπικά, περιφερειακά και πανελλαδικά αντέδρασαν πολλοί σύλλογοι και φορείς.
Ενώ στην αρχή φάνηκε να κερδίζει τους Δήμους στην Περιφέρεια στη συνέχεια που ήλθαν στην επιφάνεια όλα τα λάθη και οι αδυναμίες διαχείρισης του θέματος έχασε και αυτούς. Μεγάλοι και μικρότεροι Δήμοι Καλαμάτας, Τρίπολης, Σπάρτης, Ευρώτα, Τριφυλίας, Οιχαλίας, Ξυλοκάστρου, Ερμιονίδας κ.ά. «γυρίζουν την πλάτη» στον διαγωνισμό ΣΔΙΤ και προσπαθούν από μόνοι τους να αυτοοργανωθούν και ν’ αντιμετωπίσουν το σήμερα και το αύριο.
Περιβαλλοντικά: Η επιλογή των 3 φαραωνικών εργοστασίων, η ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα και η στατική διαχείριση των απορριμμάτων για τα επόμενα 28 χρόνια, όπου μπορούν να θάβονται πάνω από τα μισά απορρίμματα, είναι τα βασικά σημεία περιβαλλοντικής πρόκλησης που δεν αρμόζουν πια ούτε για τριτοκοσμικές χώρες στον πλανήτη. Αυτές οι στοχευμένες επιλογές εξυπηρετούν τα οικονομικά συμφέροντα της αναδόχου εταιρείας ενώ απομακρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών, της τοπικής κοινωνίας και των Δήμων από τη διαχείριση ενός δικού τους προβλήματος και αγαθού. Η περιβαλλοντική ευαισθησία των προηγουμένων κυβερνήσεων και της Περιφέρειας έφτανε μέχρι εκεί που δεν έθιγε τα κέρδη των μεγάλων εμπλεκόμενων εταιρειών.
Οικονομικά: Ακόμα, σύσσωμη η αντιπολίτευση, ψάχνουμε να βρούμε τα στοιχεία της οικονομικής προσφοράς της προσωρινής αναδόχου εταιρείας (ΤΕΡΝΑ) λίγο πριν υπογραφεί υποτίθεται η σύμβαση! Η τελευταία απάντηση που πήραμε είναι ότι «δεν υπάρχει άλλο αντίγραφο των στοιχείων που συνοδεύουν τη σύμβαση γιατί τόχουμε στείλει στο ελεγκτικό συνέδριο»! Είμαστε πεπεισμένοι ότι πάνω στην «κινητή» τιμή που μας έχει αναφέρει η Περιφέρεια 61 έως 68 €/tn μεσολαβούν πολλές παράμετροι που δεν μας τις γνωρίζουν και εκτινάσσουν στα ύψη το κόστος διαχείρισης (σε 3ψήφιο αριθμό) για τον δημότη σε μια περίοδο οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης. Το πιο σοβαρό είναι ότι ο κάθε παραγωγός – πολίτης δεν συμμετέχει – ελαφρύνεται οικονομικά στην προσπάθεια μείωσης και σωστής διαχείρισης των δικών του απορριμμάτων. Δεν του δίνεται το κίνητρο και η δυνατότητα για μείωση των ποσοτήτων, για βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων που μπορούν να προκύψουν απ’ αυτή τη διαχείριση και φυσικά να μάθει να λειτουργεί οικολογικά και φιλικά προς το περιβάλλον. Επενδύουμε δυστυχώς περιβαλλοντικά στηριζόμενοι στην κερδοσκοπία των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών. Δεν πρέπει πάντως να υποτιμήσουμε και το γεγονός ότι η Περιφέρεια παρά τις αρχικές της μεγαλοστομίες και υποσχέσεις δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του έργου από το ΕΣΠΑ 2007-2013 και είναι αμφίβολο αν μπορεί να το εντάξει στο νέο ΣΕΣ 2014-2020.
Β. Ανάλογη αντιμετώπιση είχαμε από την Περιφερειακή αρχή και στην αποκατάσταση των χωματερών (ΧΑΔΑ). Ενώ είχε δηλώσει από το 2012 ικανός διαχειριστής γι’ αυτό το θέμα και υπέγραψε σύμβαση μελέτης στα μέσα του 2013 φτάσαμε σήμερα να μην έχουμε κάνει σχεδόν τίποτα. Να τρώμε τα μεγάλα πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, νάμαστε το μαύρο πρόβατο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη να «πέφτουν» πρόστιμα από την Περιφέρεια στους Δήμους και να είναι αμφίβολη η δυνατότητα υλοποίησης αυτού του έργου και η εξασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Ήδη η εργολαβία που ανακοινώθηκε για αποκατάσταση 76 ΧΑΔΑ δεν τους περιλαμβάνει όλους αλλά αφήνει και άλλες χωματερές ανεξέλεγκτες.
Το πιο σοβαρό όμως είναι ο επιλεκτικός τρόπος που διάλεξε η Περιφέρεια για να δημοπρατήσει το έργο προϋπολογισμού 23 εκατ. € προς όφελος πάλι των μεγάλων εταιρειών. Ενώ είναι ένα έργο διάχυτο σε 76 δημόσιες θέσεις και εύκολο σχετικά κατασκευαστικά επέλεξε να κάνει έναν διαγωνισμό με αυστηρούς όρους και εγγυήσεις, σε μικρό – στενό χρονικό διάστημα υλοποίησης των 6 μηνών για να μπορέσει να το πάρει μια μεγάλη εταιρεία. Κοντολογίς αντί να αναθέσει τη διαχείριση του κέρδους και του έργου σε 76 μικροκατασκευαστές επέλεξε να την δώσει σ’ έναν. Να η διαφορετική πολιτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της κρίσης και της ανεργίας.
Γ. Με την παραπάνω συμπεριφορά της Περιφέρειας στο έργο των ΣΔΙΤ και στους ΧΑΔΑ ήταν αναμενόμενη η ενδιάμεση μεταβατική φάση να αφεθεί στην τύχη της και να παρουσιαστούν τα απαράδεκτα προβλήματα της Τρίπολης. Αφού τα είχαμε όλα αφήσει στον μεγάλο και αναμφισβήτητο διαγωνισμό δεν υπήρξε ποτέ σοβαρή, υπεύθυνη και συνεχής αντιμετώπιση όλων των ενδιάμεσων προβλημάτων. Ζήσαμε τις σπατάλες με τους δεματοποιητές που οι περισσότεροι δεν χρησιμοποιήθηκαν και όπου χρησιμοποιήθηκαν οξύνθηκαν τα προβλήματα. Πυροσβεστικά και απαράδεκτα περιμένουμε να μας λύσουν το πρόβλημα οι άλλοι (βλ. Αττική κ.λπ.). Φτάσαμε στο σημείο η έκτακτη κατάσταση της Τρίπολης να επαναλαμβάνεται (τρις) και να αμφισβητείται ακόμα και από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση! Εννοείται ότι η οικονομική επιβάρυνση όλων των ΟΤΑ της περιοχής για την τρέχουσα διαχείριση είναι δυσανάλογη με τα αποτελέσματα που έχουμε ενώ η περιβαλλοντική υποβάθμιση στην περιοχή μας έφτασε στο κόκκινο. Η πρόσφατη χρηματοδότηση Δήμων της περιοχής μας από το Υπουργείο Εσωτερικών – που έρχεται από την προηγούμενη κυβέρνηση – έχει νόημα μόνο εφ’ όσον οι υποδομές αυτές ενσωματωθούν στο συνολικό εναλλακτικό σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων που έχουμε καταθέσει. Προτεραιότητα πάντως και άμεσα είναι η δημιουργία Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) τουλάχιστον ένας σε κάθε νομό.
Είμαστε πεισμένοι ότι η σωστή λύση, που έχει δοκιμαστεί και επιτύχει σε πολλές σύγχρονες χώρες, είναι αυτή που λειτουργεί αποκεντρωμένα, δημοκρατικά και συμμετοχικά. Είναι αυτή που κάνει συμμέτοχο τον δημότη – παραγωγό – νοικοκυριό, τους τοπικούς φορείς και συλλόγους και ιδιαίτερα τους Δήμους και τον ΦΟΔΣΑ. Με την αρχή ότι ο κάθε Δήμος είναι υπεύθυνος για τ’ απορρίμματά του, πρέπει να υλοποιήσουμε άμεσα την εναλλακτική πρόταση που περιλαμβάνει τη διαλογή στην πηγή, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την ανάκτηση των υλικών και της ενέργειας, της κομποστοποίησης και της ελάχιστης εναπόθεσης των υπολειμμάτων. Σ’ αυτό το αποκεντρωμένο σχέδιο απαιτείται το πολύ ένα εργοστάσιο, επεξεργασίας των υπολειμμάτων και άλλων εξειδικευμένων προϊόντων, σ’ όλη την Περιφέρεια. Σ’ αυτή τη στρατηγική ο συγκεκριμένος διαγωνισμός της Περιφέρειας απέτυχε και πρέπει να ακυρωθεί.
Είμαστε παρόντες σε κάθε πρόταση και λύση που θα ωφελήσει τον δημότη, το νοικοκυριό, τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον.
